Historia

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia

Najstarsza świątynia lewobrzeżnego Poznania. Została wybudowana na terenie Osady św. Gotarda, która przyjęła nazwę od kościoła istniejącego w niej prawdopodobnie od poł. XII w. W 1244 r.książę Przemysł I postanowił ufundować klasztor Dominikanów. W poł. XIII w. - na miejscu świątyni św. Gotarda - zakonnicy wznieśli nowy kościół i klasztor.

Wczesnogotycka świątynia miała wydłużone prezbiterium i dwie nawy. W XV w. dobudowano do niej od strony północnej kaplicę Matki Boskiej Różańcowej. Wskutek powodzi w 1698 r.runęły filary i sklepienia naw. Podczas odbudowy, przeprowadzonej na początku XVIII w. przez Jana Catenazziego, powstało jednonawowe wnętrze, przykryte sklepieniem wspartym na przyściennych filarach.

Huragan w 1725 r. zerwał dachy i sklepienia, a pożar w 1803 r.zniszczył wyposażenie świątyni oraz hełm wzniesionej w 1 poł. XVIII w.wieży. Kościół odbudowywano do 1814 r. Po kasacie klasztoru w 1837 r., rozebrano dwa skrzydła budynku klasztornego. W 1920 r.kościół i klasztor przekazano jezuitom.

Częściowo zachowały się wczesnogotyckie mury obwodowe świątyni z poł. XIII w. Z tego samego czasu pochodzi bogato profilowany portal wczesnogotycki w zachodniej fasadzie kościoła (odsłonięty w 1923 r.) Wnętrze jest jednonawowe; ustawione przy ścianach filary pochodzą z początku XVIII w., sklepienia w prezbiterium z początku XIX w., w nawie - z 1 poł. XVIII w.

W prezbiterium zachowały się późnorenesansowe zaplecki stall z l. 1620-30, ze scenami z życia świętych Dominika (z prawej) i Jacka (z lewej). Późnogotycka chrzcielnica z piaskowca wykonana na początku XVI w., z płaskorzeźbą przedstawiającą Ukrzyżowanie. Późnobarokowa ambona z 1715 r. Kaplica Matki Boskiej Różańcowej przykryta jest późnogotyckim sklepieniem gwiaździstym. Jej neogotycki wystrój pochodzi z przełomu XIX i XX w. Na ścianie późnogotycka spiżowa płyta nagrobna Feliksa Paniewskiego (zmarłego w 1488 r.) z warsztatu Vischerów w Norymberdze. Wywieziona w latach okupacji niemieckiej wraz z płytami z katedry, wróciła do świątyni w 1990 r.

Z dawniejszego klasztoru - wzniesionego w XIV w. na miejscu wcześniejszej budowli i przebudowanego w 1622 r. - zachowały się tylko skrzydła zachodnie i południowe, z gotyckimi krużgankami o sklepieniach gwiaździstych. Nad zakrystią, w przebudowanej kaplicy św. Jacka, znajduje się galeria ,,U jezuitów. Relikty rozebranych skrzydeł klasztoru odkryto w czasie badań archeologicznych w l. 1970-71. Zrekonstruowane przyziemia murów obrazują doskonale plan dawnego klasztoru.

Tekst za: "Poznań od A do Z" pod redakcją Włodzimierza Łęckiego i Piotra Maluśkiewicza, Wydawnictwo Kurpisz S. A., Poznań 1998